Self Studies

Sanskrit Language Test - 2

Result Self Studies

Sanskrit Language Test - 2
  • Score

    -

    out of -
  • Rank

    -

    out of -
TIME Taken - -
Self Studies

SHARING IS CARING

If our Website helped you a little, then kindly spread our voice using Social Networks. Spread our word to your readers, friends, teachers, students & all those close ones who deserve to know what you know now.

Self Studies Self Studies
Weekly Quiz Competition
  • Question 1
    5 / -1
    'धारित्री' इत्यस्य पर्यायपदं किम्?
    Solution

    प्रश्नार्थ - 'धारित्री' इस पद का समनार्थक है-

    स्पष्टीकरण - 'धारित्री' का अर्थ 'पृथ्वी' या 'पृथिवी होता है।

    संस्कृत में भी इसे वसुन्धरा कहते है,

    अतः यह उचित पर्याय होगा।

    Additional Information

    • पर्वतः - पर्बत
    • वनम् - वन
    • धेनुः - गाय
  • Question 2
    5 / -1
    'अमृतम्' पदस्य पर्यायः नास्ति- 
    Solution

    प्रश्नार्थ - 'अमृतम्' पदका पर्याय है-

    संस्कृत में अमृतम् पद के लिये अनेक पद है।

    जैसे- पीयूषम्, सोमम्, सुधर्मा, सुरा, सोम इ

    अतः उचित पर्याय पावकः होता है जो अमृतम् का पर्यायवाची होता है।

  • Question 3
    5 / -1
    'जलनिधिः' पदस्य पर्यायपदमस्ति-
    Solution

    प्रश्नानुवाद - जलनिधिः पद का समानार्थक है -

    स्पष्टीकरण -

    अमरकोश जलनिधिः के लिये उल्लेख है-

    समुद्रोऽब्धिरकूपार: पारावर: सरित्पतिः।
    उदन्वानुदधिः सिन्धुः सरस्वान्सागरोऽर्णवः ॥१॥
    रत्नाकरो जलनिधिर्यादः पतिरपांपतिः
    तस्य प्रभेदाः क्षीरोदो लवणोदस्तथापरे॥ २ ॥

    इस श्लोक के अनुसार समुद्र, अब्धि, अकूपार, पारावार, सरित्पति, उदन्वत् (मत्वन्त), उदधि, सिन्धु, सरस्वत् (मत्वन्त), सागर, अर्णव, रत्नाकर, जलनिधि, यादः, पति, अपाम्पति- ये पन्द्रह (पुल्लिङ्ग) नाम समुद्र के हैं।

    अतः स्पष्ट है के 'जलनिधिः' का पर्याय 'समुद्रः' ही होता है।

    Confusion Pointsमेघः का पर्याय जलदः होता है।

  • Question 4
    5 / -1
    'आदित्यः'' इत्यस्य पर्यायपदं किम्?
    Solution

    प्रश्नानुवाद - 'आदित्यः'' इसका पर्याय पद क्या है?

    सूर्य के संस्कृत मे अनेक नाम है। उपर्युक्त प्रश्न में से 'भानुः' और आदित्यः सूर्य के ही पर्यायवाची है

    Additional Information

    सूर्य के अन्य समानार्थी- सूर, अर्यमन्, आदित्य, द्वादशात्मन्, दिवाकर, भास्कर, अहस्कर, ब्रध्न, प्रभाकर, विभाकर, भास्वत्, विवस्वत्, सप्ताश्व, हरिदश्व, उष्णरश्मि, विकर्तन, अर्क, मार्तण्ड, मिहिर, अरुण, पूषन्, द्युमणि, तरणि, मित्र, चित्रभानु, विरोचन, विभावसु, ग्रहपति, त्विषाम्पति, अहर्पति, भानु, हंस, सहस्रांशु, तपन, सवितृ, रवि, पद्माक्ष, तेजसांराशि, छायानाथ, तमिस्रहन्, कर्मसाक्षिन्, जगच्चक्षुस्, लोकबन्धु, त्रयीतनु, प्रद्योतन, दिनमणि, खद्योत, लोकबान्धव, इन, भग, धामनिधि, अंशुमालिन्, अब्जिनीपति, चण्डांशु, क, खग, पतङ्ग, तमोनुद्, विश्वकर्मन्, अद्रि, हरि, हेलि, अवि, अंशु।
  • Question 5
    5 / -1
    'भूमिः' पदस्य समानार्थकः वर्तते-
    Solution

    प्रश्नार्थ - 'भूमि' पद का समानार्थी है

    स्पष्टीकरण - 'भूमि' के लिए संस्कृत में अनेक पर्याय होते है।

    'भूमि' के लिए अमरकोश से कुछ पर्याय - भू, भूमि, अचला, अनन्ता, रसा, विश्वम्भरा, स्थिरा, धरा, धरित्री, धरणि, क्षोणि, ज्या, काश्यपी, क्षिति, सर्वंसहा, वसुमती, वसुधा, उर्वी, वसुन्धरा, गोत्रा, कु, पृथिवी, पृथ्वी, क्ष्मा, अवनि, मेदिनी, मही, विपुला, गह्वरी, धात्री, गो, इला, कुम्भिनी, क्षमा, भूतधात्री, रत्नगर्भा, जगती, सागराम्बरा, इडा, भूत, इरा, रोदस्, रोदसी इत्यादि.

    इस तरह स्पष्ट है कि यहाँ भूमिः शब्द धात्री का पर्याय है।

  • Question 6
    5 / -1
    'बुद्धिः' इत्यस्य पर्यायपदम् किम्?
    Solution

    प्रश्नार्थ - 'बुद्धिः' पद का समानार्थी है

    स्पष्टीकरण - 'बुद्धिः' के लिए संस्कृत में अनेक पर्याय होते है।

    'बुद्धिः' के लिए अमरकोश से कुछ पर्याय - बुद्धि, मनीषा, धिषणा, धी, प्रज्ञा, शेमुषी, मति, प्रेक्षा, उपलब्धि, चित्, संविद्, प्रतिपत्, ज्ञप्ति, चेतना, संज्ञा, आत्मन्, प्रधान, प्रज्ञान इत्यादि.

    इस तरह स्पष्ट है कि यहाँ बुद्धिः शब्द शेमुषी का पर्याय है।

  • Question 7
    5 / -1
    'वासः' इत्यस्य पदस्य समानार्थकः शब्दः चिनुत
    Solution

    प्रश्नार्थ - 'वासः' इस पद का समानार्थक पद चुने-

    स्पष्टीकरण - 'वासः' इस पद का अर्थ होता है - घर।

    पर्यायों में 'गृहम्', 'सदनम्', 'निकेतनम्' इनके अर्थ भी 'घर' है। अतः सर्वम् उचित पर्याय है।

  • Question 8
    5 / -1
    'व्याघ्रः' शब्दस्य पर्यायपदं किम्?
    Solution

    प्रश्नार्थ - 'व्याघ्रः' पद का समानार्थी है

    स्पष्टीकरण - 'व्याघ्रः' के लिए संस्कृत में उल्लेख है- 'शार्दूलद्वीपिनौ व्याघ्रे' 

    अर्थात् शार्दूल द्विपिन् और व्याघ्र यह पद बाघ के लिए दिए गये है।

    इस तरह स्पष्ट है कि यहाँ व्याघ्रः शब्द शार्दूलः का पर्याय है।

    Confusion Points

    मृगेन्द्रः - सिंह के लिए -सिंहो मृगेन्द्रः पञ्चास्यो हर्यक्षः केसरी हरिः।' इस उक्ति में मृगेंद्र और 'पञ्चास्य' अर्थात् 'पंचानन' कहा गया है।

  • Question 9
    5 / -1
    'विद्यते' इत्यस्य पर्यायपदं किम्?
    Solution

    प्रश्नार्थ - विद्यते इस पद का पर्यायपद क्या है?

    स्पष्टीकरण - 'विद्यते' यह पद 'विद्' (होना) धातु का प्रथमपुरुष एकवचन है जिसका अर्थ होता है- ' होता है'

    संस्कृत मे एक समान अर्थ के २ धातु होना संभव है।

    अतः 'विद्' धातु के समनार्थक 'अस्' अर्थ 'भव्' होते है।

    पर्याय में से 'भवति' यह रूप है जो 'भव्' धातु का प्रथमपुरुष एकवचन है। अतः वह उचित पर्याय है।

  • Question 10
    5 / -1
    दृष्ट्वा इति पदस्य पर्यायपदं लिखत 
    Solution

    प्रश्नार्थ - 'दृष्ट्वा' इस पद का पर्यायपद चुनकर लिखें- 

    स्पष्टीकरण - 'दृष्ट्वा' इस पद का अर्थ 'देखकर' है,

    पर्यायों में 'वीक्ष्य' का अर्थ 'देखकर' होता है। अतः वह उचित पर्याय है।

    दोनों पद 'दृश्' और 'वि + इक्ष्' धातुओं से बने है जिनका अर्थ होता है - देखना। और यहाँ दोनों पुर्वकालवाचक धातुसाधित अव्यय है।

    Additional Information

    • सुहास्य - अच्छी हँसी
    • अवगम्य - जाकर
    • दुष्टः - बुरा आदमी
    • वीक्ष्य - देखकर
Self Studies
User
Question Analysis
  • Correct -

  • Wrong -

  • Skipped -

My Perfomance
  • Score

    -

    out of -
  • Rank

    -

    out of -
Re-Attempt Weekly Quiz Competition
Self Studies Get latest Exam Updates
& Study Material Alerts!
No, Thanks
Self Studies
Click on Allow to receive notifications
Allow Notification
Self Studies
Self Studies Self Studies
To enable notifications follow this 2 steps:
  • First Click on Secure Icon Self Studies
  • Second click on the toggle icon
Allow Notification
Get latest Exam Updates & FREE Study Material Alerts!
Self Studies ×
Open Now